به گزارش خبرآنلاین، درآمدهای مالیاتی بخش مهمی از منابع مالی دولت را تشکیل می‌دهند و نقش حیاتی در تأمین هزینه‌های عمومی و توسعه کشور ایفا می‌کنند. در سال‌های اخیر، مسائل مرتبط با بنگاه‌داری بانک‌ها و وضعیت خانه‌های خالی بیش از پیش مورد توجه سیاستگذاران قرار گرفته است، چرا که این موارد می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی بر درآمدهای مالیاتی داشته باشند.
تسنیم در گزارشی نوشت: بانک‌ها علاوه بر ارائه خدمات مالی و اعتباری اصلی خود، در سال‌های اخیر به طور مستقیم در بخش‌هایی از اقتصاد به بنگاه‌داری ورود کرده‌اند. این موضوع، ساختار درآمدی و مالی آن‌ها را پیچیده‌تر کرده است. از یک سو این شرایط می‌تواند فرصت‌هایی برای افزایش درآمدهای مالیاتی فراهم آورد، اما در سوی دیگر، در صورت نبود شفافیت کافی، امکان فرار مالیاتی و کاهش وصول مالیات‌ها نیز وجود دارد.
ورود بانک‌ها به حوزه‌هایی مانند ساخت‌وساز، کشاورزی، بورس و… باعث ایجاد تداخل در مأموریت دستگاه‌های نظارتی و مالیاتی شده و شناسایی دقیق درآمدهای مشمول مالیات را دشوارتر کرده است؛ به خصوص که بسیاری از این فعالیت‌ها از طریق شرکت‌های زیرمجموعه و هلدینگ‌ها انجام می‌شود.
علاوه بر این، برخی از شرکت‌های وابسته به بانک‌ها از معافیت‌های مالیاتی برخوردارند که این امر عملاً ظرفیت مالیاتی دولت را کاهش می‌دهد. بازنگری در فهرست این معافیت‌ها می‌تواند به شناسایی بهتر درآمدهای مالیاتی کمک کند.
همچنین درآمدهای حاصل از فعالیت‌های بنگاه‌داری بانک‌ها ممکن است با مالیات‌بندی درآمدهای اصلی بانکی تفاوت داشته باشد؛ این مسئله نیازمند بازنگری و اصلاح قوانین مالیاتی است تا عدالت مالیاتی حفظ شود. به علاوه، بنگاه‌داری بانک‌ها می‌تواند شرایط رقابت را برای سایر فعالان اقتصادی نامتعادل کند که بر عملکرد بازار مالیاتی تأثیرگذار است.
حضور گسترده بانک‌ها در بازار مسکن نیز یکی از پیامدهای بنگاه‌داری آن‌هاست که تأثیرات عمیقی بر قیمت‌ها، عرضه و نظام مالیاتی گذاشته است. بانک‌ها، از طریق شرکت‌های زیرمجموعه یا مستقیم، در خرید زمین، ساخت‌وساز و نگهداری املاک نقش دارند؛ امری که به گفته کارشناسان موجب انباشت ملک، احتکار واحدهای مسکونی و کاهش عرضه واقعی در بازار شده است.
از آنجایی که بانک‌ها به منابع مالی وسیعی دسترسی دارند و در رقابت با فعالان خصوصی هستند، قادرند با قدرت، ملک خریداری کرده و نگهداری کنند بدون این که الزام فوری به فروش داشته باشند.
نتیجه چنین مسأله‌ای، کمبود عرضه مصنوعی در بازار مسکن و افزایش غیرواقعی قیمت‌ها است. این رفتار باعث برهم خوردن تعادل بازار و کاهش اثربخشی سیاست‌هایی مانند مالیات بر خانه‌های خالی یا مالیات بر عایدی مسکن شده است.
بانک‌ها نه تنها با احتکار موجب افزایش تورم قیمتی شده‌اند، بلکه با پیچیده کردن شناسایی درآمدها، سهم واقعی خود در پرداخت مالیات را کاهش داده‌اند؛ که این موضوع آسیب مستقیمی به نظام مالیاتی کشور وارد می‌کند.
چالش خانه‌های خالی
خانه‌های خالی پدیده‌ای است که علاوه بر کاهش عرضه مسکن و افزایش قیمت‌ها، رفاه اجتماعی و درآمدهای مالیاتی دولت را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
برای مقابله با این مشکل، دولت‌ها در بسیاری از کشورها مالیات ویژه‌ای بر خانه‌های خالی وضع کرده‌اند که هدف اصلی آن افزایش عرضه مسکن و جلوگیری از احتکار است. با این حال، اجرای این سیاست با چالش‌هایی همچون شناسایی دقیق خانه‌های خالی و مقاومت مالکان مواجه است که باعث شده وصول مالیات کمتر از حد انتظار باشد.
افزایش عرضه مسکن از طریق خانه‌های خالی می‌تواند معاملات بازار مسکن را افزایش دهد و در نتیجه مالیات بر نقل و انتقال و مالیات بر ارزش افزوده افزایش یابد. همچنین ورود این واحدها به بازار اجاره نیز موجب رشد درآمدهای مالیاتی اجاره می‌شود.
یکی از موانع اصلی، نبود ضمانت اجرایی مؤثر و بازدارنده بودن جرایم مالیاتی است؛ به گونه‌ای که مالکان ترجیح می‌دهند جریمه‌ای ناچیز بپردازند تا ملک خود را وارد بازار کنند. این امر نیاز به بازنگری در ابزارهای تنبیهی و تقویت نظام اجرایی مالیات بر خانه‌های خالی دارد.
راهکارها برای بهبود درآمدهای مالیاتی
کارشناسان اقتصادی برای افزایش اثربخشی سیاست‌های مالیاتی در حوزه بنگاه‌داری بانک‌ها و خانه‌های خالی برخی راهکارها را پیشنهاد می‌کنند:
افزایش شفافیت و بهره‌گیری از سامانه‌های گزارش‌دهی دقیق در فعالیت‌های بنگاه‌داری بانک‌ها می‌تواند از فرار مالیاتی جلوگیری کرده و شناسایی درآمدهای واقعی را تسهیل کند.
اصلاح قوانین مالیاتی با هدف همگن‌سازی مقررات و حذف تناقض‌ها، می‌تواند به عدالت مالیاتی و پوشش کامل‌تر پایه‌های مالیاتی کمک کند. از جمله اقدامات، الزامی کردن ارائه صورت‌های مالی تجمیعی توسط بانک‌ها برای شرکت‌های زیرمجموعه است.
به‌کارگیری فناوری‌های نوین نظیر داده‌کاوی و سامانه‌های الکترونیکی برای شناسایی و پایش خانه‌های خالی، با استفاده از داده‌های مصرف آب، برق و گاز، می‌تواند دقت و اثربخشی نظام مالیاتی را افزایش دهد.
تقویت همکاری میان سازمان‌های مرتبط مانند امور مالیاتی، بانک مرکزی و شهرداری‌ها برای تبادل داده‌ها و اجرای مؤثرتر سیاست‌های مالیاتی اهمیت زیادی دارد.
طراحی نظام مالیاتی تصاعدی برای خانه‌های خالی که نرخ مالیات با افزایش مدت خالی‌بودن به صورت پلکانی افزایش یابد، می‌تواند انگیزه اقتصادی لازم برای عرضه سریع‌تر این واحدها را فراهم آورد.
به گزارش تسنیم، بنگاه‌داری بانک‌ها و خانه‌های خالی از چالش‌های مهم نظام مالیاتی کشور است که در صورت مدیریت دقیق و برنامه‌ریزی مناسب، می‌تواند نقش مهمی در افزایش درآمدهای مالیاتی و بهبود شرایط بازار مسکن داشته باشد. توسعه زیرساخت‌های قانونی و فناوری و ارتقاء همکاری بین دستگاه‌های مختلف مسیر اصلاحات را هموارتر خواهد کرد.
۲۱۷