دریافت مالیات خانه‌های خالی جدی شد / کدام مالکان معاف می شوند؟

خبرآنلاین گزارش داد که روزنامه خراسان نوشت: «از الزام بانک‌ها و بیمه‌ها برای ثبت اطلاعات سکونتی در سامانه ملی املاک و اسکان تا انتشار جدیدترین دستورالعمل معافیت‌های قانونی، همه این موارد نشان‌دهنده تسریع روند اجرایی شدن قانون است؛ روندی که در صورت استمرار و انسجام نهادی می‌تواند بخشی از ظرفیت خالی بازار مسکن را به چرخه مصرف بازگرداند.»

​​​سامانه‌ای که اجرای قانون را ممکن ساخت

این اقدامات به همراه الزاماتی مانند اتصال خدمات یارانه‌ای و انرژی، به وضوح نشان می‌دهد که ثبت اطلاعات سکونتی دیگر توصیه‌ای نیست بلکه بخشی از تعهدات هر شهروند است.

گامی مهم در جهت شفاف‌سازی مالکیت و سکونت

نظام مالیات‌ستانی بدون شفافیت اطلاعاتی موثر نیست و یکی از بزرگ‌ترین مشکلات قانون مالیات بر خانه‌های خالی، نبود شناسه یکتا برای برخی واحدهای مسکونی، عدم اطلاع از وضعیت سکونت یا خالی بودن آن‌ها و همکاری نکردن بعضی مالکان بود. اکنون که ثبت اطلاعات سکونت به خدمات عمومی متصل شده، پنهان ماندن مالکین از دید قانون دشوارتر شده است. این شفافیت نه تنها به اجرای قانون مالیاتی کمک می‌کند بلکه به سامان‌دهی کلی بازار مسکن نیز یاری می‌رساند.

اصلاح آیین‌نامه معافیت‌ها توسط سازمان مالیاتی

سازمان مالیاتی همراه با شدت گرفتن اجرای قانون، آیین‌نامه معافیت‌ها را نیز اصلاح کرده است. در اقدام جدید، این سازمان شرایط و مصادیق معافیت از مالیات خانه‌های خالی را اعلام کرد. بدین ترتیب، موارد زیر از مالیات بر خانه‌های خالی معاف بوده و در صورت درخواست مالک، مالیات مربوط به ملک مورد نظر به نفع مالک رفع اعتراض می‌شود:

۱- عدم مالکیت واحد از ابتدا تاکنون با ارائه گواهی عدم مالکیت از سازمان ثبت اسناد

۲- انتقال ملک مشمول مالیات قبل از شروع سال مالیاتی با ارائه سند تک‌برگ

۳- مالکیت کمتر از ۱۲۰ روز در سال با ارائه سند تک‌برگ

۴- عدم وجود اعیانی با ارائه گواهی از شهرداری یا شرکت عمران شهرهای جدید مبنی بر نبود ساختمان در عرصه ملک

۵- کاربری غیرمسکونی ملک با ارائه گواهی از شهرداری یا شرکت عمران شهرهای جدید

۶- غیرقابل سکونت بودن ملک با ارائه گواهی از شهرداری، شرکت عمران شهرهای جدید یا مرجع قضایی

۷- غیرقابل انتقال بودن ملک به دلیل رای قضایی

۸- معرفی املاک مشمول مالیات به عنوان سکونتگاه مالک در شهری دیگر با گواهی اشتغال به کار یا تحصیل

اهمیت معافیت‌ها

اعلام معافیت‌ها نه تنها نشان‌دهنده نزدیک شدن به اجرای موثر قانون مالیات خانه‌های خالی است، بلکه مشمولان را از خطر جریمه‌های سنگین قانون حفظ می‌کند. طبق ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، هر واحد مسکونی در شهرهای بالای صد هزار نفر و شهرهای جدید که بیش از ۱۲۰ روز در سال ساکن یا کاربر نداشته باشد، به عنوان خانه خالی شناخته شده و مشمول مالیاتی به شرح زیر خواهد بود: سال اول معادل شش برابر مالیات، سال دوم معادل دوازده برابر و سال سوم به بعد معادل هجده برابر مالیات متعلقه است.

گام بعدی: اتصال کامل سامانه به سازمان مالیاتی

اگرچه شناسایی خانه‌های خالی و اتصال به خدمات عمومی پیشرفت چشمگیری داشته، موفقیت نهایی قانون نیازمند اتصال کامل سامانه املاک و اسکان به سازمان امور مالیاتی و آغاز صدور برگ مالیات برای واحدهای شناسایی شده است. نوروزی، سرپرست دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه، اعلام کرده که بیش از ۲۰ دستگاه به صورت برخط به سامانه متصل هستند و حجم اطلاعات آنها به ۳۵۰ میلیون رکورد می‌رسد. با این حال، فرآیند خودکار شناسایی و اجرای مالیات هنوز کامل نشده است.

با تحقق این مرحله، چرخه اجرای قانون برای اولین بار تکمیل می‌شود: شناسایی – هشدار – اخذ مالیات – و در صورت تکرار، پیگیری قانونی. به نظر می‌رسد با ادامه این روند و رفع موانع نهادی، مالیات خانه‌های خالی از قانونی بلااستفاده به ابزاری موثر در تنظیم بازار مسکن تبدیل خواهد شد.

تکمیل چرخه مالیات بر خانه‌های خالی اهمیت ویژه‌ای دارد، بویژه که در سال‌های اخیر سهم تقاضاهای مصرفی و سرمایه‌ای در بازار مسکن معکوس شده و حدود ۷۵ درصد تقاضاهای بازار هم‌اکنون سرمایه‌ای هستند. آمار نیز نشان می‌دهد در حالی که کشور دارای ۲۷ میلیون خانوار است، بیش از ۳۰ میلیون واحد مسکونی وجود دارد و ۷ میلیون نفر مستاجر هستند، و به طور کلی مسکن به معضلی اقتصادی-اجتماعی در ایران تبدیل شده است.

21302